در عصر اطلاعات و رسانه، خواندن و نوشتن نه تنها نشاندهنده‌ی سواد نیست، بلکه اگر با «سواد اطلاعات و سواد رسانه» همراه نباشد می تواند به «نادانی بیشتر ناشی از پذیرش اطلاعات گمراه‌کننده و نادرست» منتهی شود. زمانی از مرداک صاحب حقیقی و حقوقی سهام اکثریتی رسانه های نیوزکورپ، فاکس قرن ۲۱، هارپرکالینز و وال استریت ژورنال ، تایمز، فارسی وان، دیلی تلگراف (بعضی کشورها)، داو جونز و نشنال جئوگرافیک و صدها رسانه‌ی دیگر، نقل شده بود که: «اگر من اعلام کنم رییس جمهور آمریکا مرده. برای او خیلی زمان می‌برد تا ثابت کند زنده است». اگر چه به نظر می‌رسد که چنین جمله‌ای بیشتر در حد یک شایعه‌ی رسانه‌ای باشد، اما اگر مرداک یا کسانی در موقعیت، چنین حرفی را هم بزنند، چندان بیراه نگفته‌اند.

به همین دلیل یونسکو سالهاست طرحی به نام MIL (مخفف عبارت Media & Information Literacy) یا سواد اطلاعات و سواد رسانه را راه‌اندازی کرده است و دستورالعمل‌ها و استانداردهای مختلفی را برای آموزش مدیریت اطلاعات و رسانه مطرح نموده است. مقدمه‌ی یونسکو در معرفی این طرح اشاره‌ی بسیار جالبی به کارکرد سواد اطلاعات و سواد رسانه دارد.

در این مقدمه مطرح شده که دسترسی آزادانه به اطلاعات و دریافت آنها و به دست آوردن عقیده‌ها و دیدگاه‌های مختلف بدون مداخله‌ی دیگران، از اصول اولیه حقوق بشر محسوب می‌شود. سواد رسانه و سواد اطلاعات کمک می‌کند در روزگاری که مخاطب با حجم زیاد اطلاعات درست و نادرست و اخبار هدفمند و داستان های جراحی شده و … بمباران می‌شود، او بتواند مطالب درست و نادرست و بی‌طرف و هدفمند را تا حد امکان از یکدیگر تفکیک کرده و بر اساس سلیقه‌ و خواست واقعی خود، آنها را انتخاب، دریافت و تحلیل نماید.

شناخت اطلاعات، شناخت رسانه، نحوه دسترسی به اطلاعات و اخبار، ارزیابی اطلاعات و اخبار بر اساس ارزش و صحت و سقم، انتقال درست اطلاعات به دیگران با کمترین خطا، آشنایی با فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات، نحوه اظهار نظر صحیح و مناسب در رسانه‌ها، شرایط اثربخشی بهتر یک رسانه، سواد تبلیغات، سواد تلویزیونی و سینمایی، سواد دیجیتال و اینترنت، از جمله‌ مواردی هستند که در طرح یونسکو مورد تایید و توجه قرار گرفته‌اند.

در مجموعه نوشته‌های سواد اطلاعات و سواد رسانه، بر آن هستیم تا حد امکان با توجه به چارچوب‌های کارشناسی تدوین شده در این خصوص، به آشنایی بیشتر با این حوزه بپردازیم.

متمم